De belangrijkste risico's die we beschrijven, kunnen morgen anders zijn. Daarom actualiseren we de bestaande risico's regelmatig en registreren we nieuwe risico's op het moment dat we ze constateren. Risicomanagement is een dynamisch proces. We bleven alert bij het in beeld brengen van de belangrijkste risico's die we bereid waren om te nemen bij de realisatie van onze (strategische) doelstellingen. We namen beheersmaatregelen waar we dit nodig achtten.

Top 15 van financiële risico's

We kennen 121 risico's die we hebben beoordeeld op de impact (zowel financieel als niet-financieel). Van deze risico's zijn er 110 waarvan de impact een financieel gevolg kent. Het totaal van deze financiële risico's ligt op ruim € 30 mln.
De 15 belangrijkste risico's, waar ook de impact niet-financieel kan zijn, vragen meer dan 70% van onze weerstandscapaciteit. De belangrijkste oorzaak van de stijging is de verwachting dat de bouw van de VO-school voor voortgezet onderwijs door prijsstijgingen enorme financiële risico's met zich meebrengt. Dit risico staat dan ook met stip op 1. De samenstelling en de volgorde van de top 15 verandert voortdurend door het actualiseren. De huidige top 15 noemen we hieronder.
We bepaalden de kans op financiële risico's op basis van een 'kans klasse-indeling'. Aan deze indeling hangt een kanspercentage. Dit percentage geeft een inschatting van de mate waarin het risico zich in een periode van 10 jaar kan openbaren. De impact, ofwel het financiële gevolg, in relatie tot de kans bepaalt de kwantitatieve beoordeling.

Risico-analyse met de belangrijkste mutaties binnen al onze risico's

We pasten bij de meest recente actualisatie van onze risico’s voor deze jaarrekening een aantal risico’s op kans en financieel gevolg aan. We namen zeven nieuwe risico’s op, vier risico’s vervielen. Daarnaast zetten we ook vijf vervallen risico's op 'nul' om ze in beeld te houden.

Financiële risico's

De belangrijkste ontwikkelingen zijn:

• We schaalden coronarisico's organisatiebreed af naar een kans van 10%. Zie ook het kopje 'coronarisico's'.
• De vertraging in het bouwproces van een nieuw schoolgebouw VO in Vorden heeft als gevolg dat we rekening houden met de stijging van prijzen van o.a. bouwmaterialen. Hier is in onze meerjarenbegroting nog geen rekening mee gehouden. Het maximaal financieel gevolg van dit risico is van € 2,5 mln gestegen naar € 4,5 mln. De kans van dit risico is gekwantificeerd op 80%. Vandaar dat deze aanpassing van grote invloed is op ons weerstandsratio.
• De kans dat de rijksbegroting wordt aangepast vanwege andere keuzes (zoals meer geld naar defensie) wat kan leiden tot aanpassingen van het gemeentefonds is flink toegenomen. Ook is het maximum financieel gevolg verhoogd.
• Door de aangepaste financiering van de participatiewet is het risico op overschrijding verlaagd van € 250.000 naar € 100.000.
• Door de aanhoudende vluchtelingenstroom is (de financiële omvang) van de kans op overschrijdingen van de daaraan gerelateerde budgetten verhoogd.

Nieuwe financiële risico's

De nieuwe risico’s brengen zowel financiële als niet financiële risico’s met zich mee. De volgende risico’s hebben we nieuw opgenomen:

• Het rijk zet vanaf 2026 in op een andere verdelingssystematiek. Hierdoor ontstaat er in dat jaar een zogenaamd 'ravijnjaar'. De kans dat we voor 2027 maar gedeeltelijk worden gecompenseerd is groot.
• Door het stopzetten van de samenwerking met een partij bestaat de kans dat we een schadevergoeding wegens kosten van de bestemmingsplanprocedure uit gaan keren.
• Er vindt een wijziging plaats binnen de cao gemeenten, waarin de grondslag is opgenomen dat gemeenten lokaal eigen bovenwettelijke verlofregelingen kunnen treffen. In 2023 wordt het generatiepact voortgezet waardoor er gedurende dit jaar het risico ontstaat dat medewerkers bezwaar hebben tegen voortzetting van het generatiepact en een juridische procedure kunnen opstarten. Een rechter kan de voortzetting nietig verklaren.
• Met ingang van 2023 wordt de algemene uitkering (deels) omgezet in een aantal specifieke regelingen (de zogenaamde 'SPUK'-regelingen). De besteding is dan verplicht. Er is dan een risico op hogere besteding. In totaal gaat het om € 405.000.
• We ervaren een hoge inflatie. Deze inflatie uit zich in stijgende energieprijzen, hogere prijzen voor bouwstoffen, hogere loonkosten voor inleen bij projecten en hogere kosten bij bestaande samenwerkingsverbanden. We lopen het risico dat de inflatie door het rijk onvoldoende wordt gecompenseerd.
• Door de stijgende energieprijzen kan het risico zich voordoen dat binnen- en buitensportverenigingen een aanvraag doen op compensatie.
• Het is niet ondenkbaar dat in tijden met een hoge inflatie en economisch slechte vooruitzichten medewerkers fraude plegen.

Vervallen financiële risico's

Van de vervallen risico’s zijn deze het meest opvallend:

• De aankoop van de grond voor VO-Vorden heeft al plaatsgevonden waardoor het risico op extra kosten van procedures tijdens de verwerving is komen te vervallen.
• De veroorzaker van de schade door brand in een zalencentrum in Achter-Drempt is door de gemeente aansprakelijk gesteld. Dit heeft niet geleid tot een compensatie. De gemeente hechtte aan een snelle verwijdering van asbestresten en wilde de buurtbewoners die niet verzekerd zijn, niet met een last opzadelen. Dit risico heeft zich voltrokken, is afgewikkeld en de kosten zijn voor de gemeente.
• Een maatstaf voor de hoogte van de algemene uitkering is het inwoneraantal. Vanaf 2015 heeft de gemeente Bronckhorst te maken gehad met een bevolkingsdaling, in 2022 met een bevolkingsgroei. De laatste jaren heeft dit risico zich geopenbaard. Voor de toekomst is de kans te verwaarlozen.
• Op 1-1-2020 hebben de drie gemeenten Lochem, Voorst en Bronckhorst besloten de GR Delta gezamenlijk te liquideren. Dit is geëffectueerd in 2021. Oude contracten zijn afgewikkeld. Het risico dat de afwikkeling van oude contracten met zich meebrengt is komen te vervallen.

Coronarisico’s en de Rusland-Oekraïne oorlog

Veel coronarisico's zouden we kunnen laten vervallen maar om ze nog even in beeld te houden stelden we deze risico's organisatiebreed op 10%. De kans op een nieuwe pandemie is op dit moment niet waarschijnlijk maar ook niet ondenkbaar. In het voorjaar van 2022 formuleerden we naar aanleiding van de oorlog 12 nieuwe risico's. We volgden en actualiseerden deze voortdurend. Een aantal risico's heeft zich al voltrokken. Zo zijn veel prijzen en dus ook de inflatie gestegen. Hier staat maar een gedeeltelijke compensatie van het rijk tegenover. In de jaren 2020, 2021 en 2022 volgden we de scenario’s van het CPB en namen we deze op in ons risicomanagementsysteem. We handhaafden naast onze basisvooruitzichten het negatieve scenario van het CPB voor corona. Dat maakt dat we op dit moment naast onze basisvooruitzichten het negatief en een positief scenario van handhaven. Op dit moment richt het CPB zich meer op de energieprijzen.

Niet financiële risico's

Naast onze financiële risico’s zien we ook risico’s op het gebied van fraude, veiligheid, gezondheid en juridische aansprakelijkheid. Die risico’s kunnen het realiseren van onze doelstellingen in gevaar brengen. En ook slecht zijn voor ons imago en verlies in vertrouwen veroorzaken. Van de actuele risico's zijn er negen met alleen een niet-financiële impact.

Hieronder volgen de belangrijkste niet-financiële risico’s waarbij imagogevolgen op landelijk niveau kunnen optreden.

Openbaring van risico's

In 2022 openbaarden zich een aantal risico's welke we ook in beeld hadden binnen ons risicomanagement. De belangrijkste beschrijven we hieronder:

• We stelden de veroorzaker van de schade door brand in een zalencentrum in Achter-Drempt aansprakelijk. Dit leidde niet tot een compensatie. De gemeente hechtte aan een snelle verwijdering van asbestresten en wilde de buurtbewoners die niet verzekerd zijn, niet met een last opzadelen. Dit risico heeft zich voltrokken, is afgewikkeld en de kosten zijn voor de gemeente.
• Als gevolg van de oorlog Rusland-Oekraïne kan de rijksbegroting worden aangepast vanwege andere keuzes (zoals meer geld naar defensie). Dit leidde inderdaad tot aanpassingen van het gemeentefonds.
• Door de energiecrisis konden maatschappelijke organisaties een verzoek om financiële ondersteuning indienen en dat deden ze ook.